Badanie EMG – czym jest?

Badanie EMG, czyli elektromiografia to badanie elektrofizjologiczne mięśni sprawdzające potencjały elektryczne generowane w mięśniach w trakcie spoczynku (mięsień rozluźniony) oraz w trakcie pracy (mięsień napięty).

Badanie ENG – elektroneurografia rejestruje natomiast, przewodnictwo elektryczne w nerwach. Oba te badania umożliwiają określenie miejsca uszkodzenia obwodowego układu nerwowego odpowiadającego za występujące ograniczenia ruchowe. Badanie ENG pozwala, również ocenić występowanie ewentualnych zaburzeń nerwów odpowiadających za przewodnictwo czuciowe, a tym samym stwierdzić, czy występujące u pacjenta zaburzenia czucia wynikają z uszkodzenia nerwów (tj. obwodowego układu nerwowego). Dzięki tym badaniom rejestruje się czynność elektryczną mięśni oraz przewodnictwo nerwowe w zaopatrujących je nerwach.

Na czym polega badanie EMG?

Badanie elektromiograficzne – EMG polega na ocenie pobudliwości elektrycznej mięśni zarówno spoczynkowej, jak i w trakcie aktywnego skurczu. Badanie elektroneurograficzne – ENG ocenia przewodzenie impulsów elektrycznych przez nerwy obwodowe z receptorów czuciowych do ośrodkowego układu nerwowego (przewodnictwo czuciowe) oraz z ośrodkowego układu nerwowego (mózgu i rdzenia kręgowego) do efektorów, którymi są mięśnie.

Dzięki temu możliwe jest określenie uszkodzenia obwodowego układu nerwowego od poziomu rdzenia kręgowego, poprzez korzenie nerwowe, nerwy obwodowe, złącze nerwowo-mięśniowe do samych mięśni. Dzięki temu, EMG jest cennym narzędziem pozwalającym potwierdzić poziom uszkodzenia w niedowładach wiotkich, czyli wynikających z uszkodzenia obwodowego układu nerwowego (nerwów obwodowych) chorobach złącza nerwowo-mięśniowego, m.in.: miastenii, zespole Lamberta-Eatona, czy też chorobach mięśni, czyli miopatiach.

Jak wygląda badanie EMG?

Badanie EMG wykonywane jest za pomocą aparatury składającej się z elektrod, wzmacniacza, filtrów, przetwornika analogowo-cyfrowego (A/C), jednostki centralnej z oprogramowaniem, a także stymulatora i urządzeń peryferyjnych (monitora, drukarki, wzmacniacza akustycznego z głośnikiem).
Do badania mięśni stosowane są elektrody igłowe zbudowane z dwóch części – kaniuli, wewnątrz której, umieszczony jest odizolowany od niej, platynowy pręcik. Stanowi on elektrodę odbiorczą, natomiast kaniula – elektrodę obojętną, zwaną inaczej elektrodą odniesienia. Obie elektrody odbierają sygnał z czynności elektrycznej badanego mięśnia i przesyłają go do wzmacniacza. Specjalny rodzaj elektrod o mniejszym przekroju i powierzchni stosuje się do badania EMG pojedynczego włókna mięśniowego (SFEMG).

Inny rodzaj elektrod (elektrody powierzchowne) znajduje zastosowanie do badań ENG. Przypominają one samoprzylepne, naklejane na skórę elektrody stosowane do monitorowania aktywności elektrycznej serca w badaniu EKG.

Trzecim rodzajem elektrod stosowanych w badaniach EMG i ENG są elektrody uziemiające. Pomagają one wyeliminować zakłócenia sieciowe oraz stanowią punkt odniesienia dla wzmacniacza. Elektroda uziemiająca powinna być umieszczona na badanej kończynie, a w badaniach przewodnictwa nerwowego (ENG) powinna zostać zlokalizowana pomiędzy elektrodami stymulacyjną i odbiorczą.

Wzmacniacz, razem z zastosowanymi filtrami, zapewnia wzmocnienie badanego sygnału i odseparowanie go od innych impulsów docierających do urządzenia, w tym artefaktów sieci elektrycznej. Dzięki temu, możliwa staje się rzetelna ocena potencjałów pochodzących z badanych nerwów lub mięśni.

Stymulator elektryczny stanowi niezbędny element aparatury służącej do badania przewodnictwa nerwowego – ENG. Służy on do pobudzania nerwu impulsem elektrycznym za pomocą elektrod powierzchniowych, zlokalizowanych nad nerwem. Sygnał jest następie odbierany w elektrodach odbiorczych.

Wśród metod diagnostycznych w badaniach EMG wyróżnia się m.in.:

• badanie EMG – badanie aktywności elektrycznej mięśni w spoczynku i w trakcie ich napinania;
• badanie ENG – badanie przewodzenia impulsów elektrycznych przez włókna czuciowe lub włókna ruchowe nerwów obwodowych
• próba tężyczkowa – umożliwia wykrycie nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej, a także wyładowań u osób z tężyczką; w trakcie badania na ramieniu pacjenta zakładana jest opaska uciskowa, która doprowadza do miejscowego niedokrwienia, a w mięsień wkłuwa się elektrodę igłową;
• próba miasteniczna – czyli badanie sprawności złącza nerwowo-mięśniowego, w którym stosuje się powierzchniowe elektrody stymulujące umieszczane nad badanym nerwem i powierzchniowe elektrody odbiorcze zlokalizowane nad mięśniem będącym efektorem.

Jakie są wskazania do wykonania badania EMG?

Badanie EMG służące do oceny obwodowego układu nerwowego i mięśni ma zastosowanie w diagnostyce takich objawów, jak:

• drętwienie (parestezje).
• zaburzenia czucia.
• zaburzenia chodu.
• nadmierna męczliwość.
• opadanie powiek.
• osłabienie siły mięśniowej.

Do chorób, w których diagnostyce EMG pełni bardzo istotną rolę, należą choroby mięśni, czyli miopatie, w tym: zapalenia mięśni, miopatie polekowe, a także dystrofie mięśniowe.

Badanie ENG stanowi nieodzowny element diagnostyki schorzeń obwodowego układu nerwowego, czyli neuropatii, w tym neuropatii z ucisku, takich jak: zespół cieśni nadgarstka, zespół rowka nerwu łokciowego (łokieć tenisisty), zespoły ucisku na korzenie nerwowe m.in. w zespołach bólowych kręgosłupa, a także polineuropatii (polineuropatia zapalna, metaboliczna, polekowa, genetycznie uwarunkowana.

Do innych schorzeń diagnozowanych dzięki badaniom EMG i ENG należą m.in.: zespół Postpolio, SLA zwane chorobą neuronu ruchowego, SMA, tj. rdzeniowy zanik mięśni, tężyczka oraz miastenia.

Czy badanie EMG boli?

Badanie EMG metodą powierzchniową jest całkowicie bezbolesne, natomiast metoda igłowa wiąże się z odczuciem drobnego bólu w momencie wkłucia elektrody w mięsień. Następnie podczas badania, w chwili kurczenia się mięśni, można odczuwać pewien dyskomfort.

Jak się przygotować do badania EMG, jakie są przeciwwskazania i ile trwa?

Badanie EMG nie wymaga specjalnego przygotowania pacjenta. Przeciwwskazaniem jest choroba nowotworowa, a badania EMG nie wolno przeprowadzać u kobiet w ciąży, pacjentów z rozrusznikiem serca oraz mających wszczepione metalowe elementy w okolicy miejsca, które ma być badane. Przed badaniem należy poinformować lekarza o przyjmowaniu leków obniżających krzepliwość krwi. Pacjenci zażywający leki stosowane w miastenii, powinni odstawić je dobę przed badaniem.
Badanie EMG zazwyczaj trwa około 40 minut, jednak jego długość zależy od części ciała, w którym jest ono wykonywane, a także od metody badania.

Jak wygląda prawidłowy wynik EMG?

Wyniki EMG mają formę diagramu, najczęściej tabeli, w której opisane są wyniki pomiarów uzyskanych w trakcie badania. Normy badań EMG zależą m.in. od wieku pacjenta oraz stopnia jego rozwoju fizycznego, a także od aparatu na którym zostało przeprowadzone badanie. W związku z tym, interpretacji powinien dokonywać lekarz doświadczony w wykonywaniu badań EMG i ENG.