Badanie cieśni nadgarstka

Zespół cieśni nadgarstka to schorzenie, w którym występują dolegliwości bólowe ręki nasilające się podczas poruszania. Jest to najczęściej występująca mononeuropatia w praktyce neurofizjologicznej i chirurgicznej. Schorzenie to, w większości przypadków dotyczy kobiet, które stanowią 82-89% pacjentów z zespołem cieśni nadgarstka. Pierwszy opis objawów występujących w zespole cieśni nadgarstka opracował Paget w 1854 roku.

Objawy zespołu cieśni nadgarstka

Objawy najczęściej wynikają z ucisku nerwu pośrodkowego przez więzadło poprzeczne nadgarstka w kanale nadgarstka. Nerw pośrodkowy w kanale nadgarstka przylega do ścięgien mięśni powierzchownego i głębokiego zginacza palców, zginacza długiego kciuka oraz troczka zginaczy. Zmiana ułożenia ręki wpływa na wymiar światła kanału nadgarstka. Najmniejsze jest ono przy zgięciu dłoniowym ręki, gdy dochodzi do zbliżenia troczka zginaczy do kości nadgarstka. Po przejściu przez kanał nadgarstka nerw pośrodkowy oddaje gałąź ruchową unerwiającą mięśnie kłębu kciuka (przeciwstawiacz kciuka, odwodziciel krótki kciuka, głowę powierzchowną zginacza krótkiego kciuka). Mięśnie te, często są równocześnie unerwione przez gałęzie nerwu łokciowego co zapobiega zanikom tych mięśni w przebiegu zespołu cieśni nadgarstka.

Objawy zespołu cieśni nadgarstka zwykle są obustronne, choć z przewagą jednej ze stron. Należą do nich parestezje (uczucie mrowienia, drętwienia) w okolicy kciuka, palca wskazującego, wrażenie obrzęku, sztywności palców, niekiedy swym zasięgiem obejmujące całą rękę. Dolegliwości bólowe początkowo obejmują palce, z wyjątkiem małego (V), nadgarstek, niekiedy promieniują do przedramienia, ramienia i barku. Dolegliwości nasilają się podczas snu i mogą stanowić przyczynę zaburzeń snu u pacjentów z zespołem cieśni nadgarstka. Długotrwałe, naprzemienne ruchy zginania i prostowania nadgarstka, a także długotrwała wymuszona pozycja zgięcia lub przeprostu nadgarstka, prowokują lub nasilają występowanie dolegliwości bólowych. Przeciwnie, potrząsanie ręką, działanie ciepłem (np. moczenie w ciepłej wodzie) łagodzi dolegliwości bólowe wynikające z zespołu cieśni nadgarstka. Test Phalena polega na nasileniu występujących objawów parestezji, bólu, poprzez trwające 0,5-2 min. zgięcie w nadgarstku.

Przyczyny zespołu cieśni nadgarstka

Najczęściej opisywane przyczyny zespołu cieśni nadgarstka to uraz i niedokrwienie z towarzyszącym występowaniem obrzęku, stwardnienia naczyń, zwłóknienia, przerostu troczka zginaczy. Do innych przyczyn należą zmiany zapalne pochewek ścięgnistych, tłuszczaki, przetrwała tętnica pośrodkowa, ucisk nerwu pośrodkowego przez ścięgna mięśni zginacza długiego kciuka i zginaczy powierzchownych palców, uwięźnięcie w kanale nadgarstka ścięgna mięśnia glistowatego. Czynnikami usposobiającymi do wystąpienia zespołu cieśni nadgarstka są czynności zawodowe przeciążające nadgarstek, takie jak sprzątanie, praca przy komputerze, młotach pneumatycznych, a także gra na instrumentach smyczkowych. Stany fizjologiczne i chorobowe, w których dochodzi do zatrzymania wody, również sprzyjają rozwojowi objawów zespołu cieśni nadgarstka. Należą do nich: ciąża, zespół napięcia przedmiesiączkowego, hormonalna terapia zastępcza. Kolejną grupę przyczyn zespołu cieśni nadgarstka stanowią stany pourazowe, w tym krwiaki, zmiany zwyrodnieniowe stawów, guzy (w tym nerwiaki, włókniaki, nerwiakowłókniaki, tłuszczaki, naczyniaki, gangliony), choroby układowe takie jak, mi.in. reumatoidalne zapalenie stawów, sarkoidoza, toczeń rumieniowaty układowy, twardzina, amyloidoza, mukopolisacharydoza, zaburzeniach hormonalnych – akromegalii, cukrzycy, a także w zaburzeniach metabolicznych, tj. w mocznicy.

Do badań diagnostycznych umożliwiających potwierdzenie rozpoznania zespołu cieśni nadgarstka należą badania elektofizjologiczne, tj. badanie przewodnictwa nerwu pośrodkowego – elektroneurografia (ENG) i badanie mięśnia (EMG), a także badania obrazowe – USG (badanie ultrasonograficzne) i RM (rezonansu magnetycznego).

Leczenie zespołu cieśni nadgarstka

Leczenie polega na jego chirurgicznym odbarczeniu. Zabieg operacyjny może być przeprowadzony w ramach tzw. chirurgii jednego dnia. Pacjent po przygotowaniu w ambulatorium zgłasza się do szpitala w dniu zabiegu. Po kwalifikacji przez anestezjologa wykonywany jest zabieg operacyjny, a następnie po 2-3 godzinach pacjent może wrócić do domu.

Natychmiast po zabiegu operacyjnym wdraża się postępowanie usprawniające, które pacjent wykonuje samodzielnie. Dobrze wykonany zabieg operacyjny znosi wszystkie objawy ucisku nerwu i uwalnia pacjenta od dokuczliwych dolegliwości.